De "schandalige" beschieting van kasteel Hara
 De ruïnes van kasteel Hara dat door een VOC-schip werd gebombardeerd
Om in Japan te mogen blijven was de VOC tot álles bereid. Maar dat die Nederlanders de heidense Japanners zelfs hielpen bij het afslachten van christenen, dat ging veel andere landen te ver.
  Met twee zaken haalde Nederland zich de boosheid en afschuw op de hals van andere Europese landen:
- Het bombardement door een VOC-schip van kasteel Hara, waarin 40.000 mensen (meest christenen) zich verdedigden tegen de soldaten van de shogun
- Het overhandigen aan de Japanners van buitgemaakte Portugese brieven, waarin de Portugezen een plan beraamden om Japan te veroveren.
Bombardement
Nederland en de VOC hebben eeuwenlang geprobeerd de opstand in de provincie Shimabara af te doen als een simpele rebellie van boze boeren. Logisch dus dat de VOC de Japanse overheid even te hulp schoot. Maar uit vertrouwelijke stukken blijkt dat de VOC-kooplieden in Hirado wel degelijk wisten dat de opstandelingen christenen waren, en dat het geloof bij de opstand een belangrijke rol speelde.
Het is wel merkwaardig dat die vertrouwelijke stukken uit de meeste archieven zijn verdwenen. Tijdens het onderzoek voor De boogschutter van Hirado stuitte Rob Ruggenberg bij toeval op zo'n missive in de dagrapporten van het Fort Zeelandia op Taiwan. Het was een officieel verslag uit Hirado van de aanval op kasteel Hara  , geschreven een paar dagen na de val van het kasteel, en dus ook na de moordpartij die daar op volgde.
In dat verslag staat onder meer:
Dese revolte der boeren ende Christenen wierde bij een iedere geëstimeert sijnde (...) niet het bedrijff der boeren alleen, maer verscheyde verbannen groote edelen, mitsgaders geestelijcke personen ofte papen daeronder vermenght souden wesen. Rondomme haere borstweringen stonden menichte van vaantjes met roode cruyssen, ende ook veel kleine ende groote houten cruyssen gestelt.
 In hedendaags Nederlands staat er dat iedereen de opstand beschouwde als het werk van niet alleen boeren, maar ook van samoerai en katholieke geestelijken. En dat op de muren (de 'borstweringen') van kasteel Hara vlaggen wapperden met rode kruizen, en dat er veel kleine en grote houten kruizen waren opgesteld.
Vaandels
Op de foto rechts een van christelijke vaandels van de opstandelingen dat bewaard is gebleven. Er staat op: Vereer het Heilig Sacrement
Je mag aannemen dat het voor de VOC verschil maakte dat het hier om katholieke christenen ging. De VOC zelf was strikt protestant en wilde niets van het katholicisme weten. En Nederland was ook nog steeds in oorlog met de katholieke landen Spanje en Portugal.
 Voordelen
In totaal schoot het VOC-schip 426 kogels af op kasteel Hara, maar het effect was gering
In De boogschutter van Hirado lees je hoe een kanonnier om het leven komt als een kanon uit elkaar springt. Daarna bedankten de Japanners de VOC, en stuurden ze het schip terug naar Hirado. In het vertrouwelijke VOC-verslag staat dat zo beschreven:
Echter hadden de grootten een volcomen genoeghen aen d'bezendinghe van voors. schip tot haer secours genomen, verclarende hierdoor een goeden dienst aen den keyser gedaen te sijn, ende dat sulcx Sijne Magesteyt aangekondigt was, gelijk ook 't sneuvelen van een onser matroosen door 't springen van een gotelingh aan stuckien geslaghen ende aenstonts doot gebleven, waarna eenige voordelen voor de VOC zouden te verhoopen staan.
Hier staat dat de Japanse edelen (de 'grootten') tevreden waren over de inzet van de VOC, en dat ze dit aan de keizer (bedoeld werd: de shogun ) zouden rapporteren, en dat dit, net als de dood van de matroos, de VOC hopelijk voordeel zou opleveren...
 Het VOC-schip vertrok op 12 maart uit de de gevechtszone in de Baai van Hara, en voer terug naar Hirado
De shogun hield nog wel een aantal Nederlandse kanonnen, waarmee hij de muren van kasteel Hara bleef bestoken.
Veroverd
Een maand later, op 11 april 1638, werd het kasteel tenslotte veroverd, na een belegering die zeven maanden had geduurd.
In opdracht van de shogun werden alle ongeveer 40.000 mensen die zich erin hadden verschanst, gedood. Mannen, vrouwen, kinderen, baby's - er werd geen onderscheid gemaakt: iedereen moest dood.
Over het aantal slachtoffers wordt verschillend gedacht. Sommige Japanse geschiedkundigen denken dat het er niet meer dan 25.000 of 30.000 waren.
De leider van de opstand, de 18-jarige Shiro, werd onthoofd. Zijn hoofd werd een week lang tentoongesteld op een grote pier in Nagasaki.
 Een gevolg van de strijd was ook dat de shogun ineens geen zin meer had om samen met de VOC de Spanjaarden weg te jagen van de noordkust van het eiland Taiwan (dat toen Formosa heette). De shogun had gezien hoeveel tijd en soldaten het kostte om een goed verdedigd kasteel te veroveren. Hij liet de VOC weten dat hij van het plan afzag. Toen deed de VOC het in haar eentje: in 1642 kregen de Nederlanders met vier schepen en 360 soldaten in zes dagen tijd het Spaanse fort op Taiwan in handen
De Portugese brieven
De tweede affaire waarin Nederland zich (in de ogen van andere landen) schandalig gedroeg was die van de Portugese brieven. In De boogschutter van Hirado lees je dat VOC-opperhoofd François Caron die buitgemaakte brieven met enige tegenzin aan de Japanners overhandigt.
 In die brieven stond dat de Portugal met een klein leger heel Japan zou kunnen veroveren, omdat ze hulp konden krijgen van Japanners die katholiek waren geworden.
De Japanners spoorden de schrijvers van de brieven op (belangrijke Portugese kooplieden die in Nagasaki woonden) en verbrandden hen levend. Daarna verhevigden zij de jacht op de christenen in het land.
Over het belang van die Portugese brieven wordt al eeuwenlang getwist. De Japanners zeiden tegen meneer Caron dat ze de inhoud van die brieven al kenden. Ze wisten al dat de Portugezen plannen hadden om Japan te veroveren, ze kenden die Portugese plannen al om soldaten te sturen - maar was dat ook zo? In de archieven zijn daar geen harde bewijzen voor te vinden.
Zelf geschreven?
Engeland en Frankrijk beschuldigden de VOC er zelfs van dat ze die brieven zelf hadden geschreven, of vervalst, om de Portugezen eruit te werken.
 Die beschuldiging is eeuwenlang herhaald, tot zelfs in de beroemde Britse Britannica encyclopedie toe.
De beroemde Franse ontdekkingsreiziger Jean-Baptiste Tavernier gaf de VOC zonder meer de schuld van de christenvervolgingen in Japan: "De Hollanders (...) veroorzaakten de verdelging van 't Christendom in alle deze eilanden"
Het is onwaarschijnlijk dat de VOC die brieven heeft vervalst. Uit diverse stukken blijkt dat de VOC meerdere exemplaren van die brieven in handen had gekregen, steeds buitgemaakt op veroverde Portugese schepen .
Geheime post
Het was heel schandalig, schreef een Britse historicus in de vorige eeuw, dat de VOC die brieven gebruikte om een concurrent te wippen, wetende dat dit duizenden Japanse christenen het leven ging kosten.
 Maar net zo schandalig vonden hij (en Tavernier) het dat de Portugezen zo slordig omgingen met hun geheime post. "Als de vijand je schip verovert, dan zorg je dat alle post is verbrand of in zee gegooid, dat weet iedere zeeman"
Hoe dan ook, na de overhandiging van de Portugese brieven en na de grote opstand bij kasteel Hara, was het zo goed als gedaan met de christenen in Japan (zie ook het hoofdstuk over Neshiko).
In een paar jaar tijd roeide de shogun het christendom in Japan uit. Het zou meer dan tweehonderd jaar duren voordat het christelijk geloof weer werd toegestaan.
 Meer weten?
 Wil je meer weten? Bestudeer zelf de bronnen (boeken en artikelen), die schrijver Rob Ruggenberg over dit onderwerp heeft gelezen.
|
